Έχουν περάσει περίπου είκοσι μέρες από τότε που ο διοικητής της Fed Τζέι Πάουελ προβλημάτισε τις αγορές με τις εκτιμήσεις του για την πορεία του πληθωρισμού μέσα στο 2023 και το ανέβασμα του επιπέδου στο οποίο τα μέλη του συμβουλίου της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας περιμένουν πως θα σταματήσει η ανοδική πορεία των επιτοκίων αναφοράς.
Κυρίως όμως προβλημάτισε η προσπάθειά του να τονίσει στις αγορές πως η Fed δεν πρόκειται να χαλαρώσει τη στάση της απέναντι στον πληθωρισμό πριν δει χειροπιαστές ενδείξεις υποχώρησής του και αν δεν δει υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας και άνοδο του ποσοστού ανεργίας.
Από την 14η Δεκεμβρίου και μετά, η αμερικανική χρηματιστηριακή αγορά δυσκολεύεται να ακολουθήσει ανοδική πορεία, πράγμα που αποδίδεται από πολλούς παρατηρητές στις δηλώσεις του διοικητή Πάουελ. Όπως είχε πει χαρακτηριστικά λίγο πριν τα Χριστούγεννα ο γνωστός χρηματιστηριακός αναλυτής Ed Yardeni, η αγορά βρίσκεται σε μία κατάσταση που όταν έρχονται κακά νέα για την οικονομία υποχωρεί φοβούμενη τις συνέπειες μίας ύφεσης στα οικονομικά αποτελέσματα των επιχειρήσεων.
Όταν όμως τα νέα είναι καλά και δείχνουν πως η οικονομία αντέχει, η αγορά υποχωρεί και πάλι γιατί φοβάται πως αυτό θα κάνει τον διοικητή Πάουελ και το συμβούλιο της Fed να συνεχίσουν τις αυξήσεις των επιτοκίων με επιθετικό τρόπο οδηγώντας την τελικά σε ύφεση.
Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με τις ευρωπαϊκές αγορές, οι οποίες αντέδρασαν αρνητικά μετά τις δηλώσεις της Κριστίν Λαγκάρντ στις 15 Δεκεμβρίου, μία μέρα μετά τις αντίστοιχες του διοικητή Πάουελ. Τις τελευταίες μέρες όμως είναι σαφής μία αλλαγή στην εικόνα των ευρωπαϊκών αγορών, οι οποίες έχουν πλέον καλύψει τις απώλειες που σημείωσαν μετά τις «γερακίσιες» δηλώσεις της διοικητού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σε αντίθεση με τις αμερικανικές χρηματιστηριακές αγορές οι οποίες βρίσκονται περίπου 4% κάτω από την 14η Δεκεμβρίου.
Για αυτή τη διαφοροποίηση ίσως να υπάρχει μία λογική εξέλιξη που δεν έχει σχέση με το θέμα της αύξησης των επιτοκίων και την αποφασιστικότητα των κεντρικών τραπεζών στην μάχη τους κατά του πληθωρισμού. Ποια είναι αυτή; Μάλλον, η σταδιακή προσαρμογή των αγορών στη διάψευση των φόβων που για μεγάλο διάστημα εκφράζονταν σχετικά με τις προοπτικές της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Η βεβαιότητα πολλών πως μέσα στον χειμώνα τα μισά γερμανικά εργοστάσια δεν θα μπορούσαν να δουλέψουν λόγω έλλειψης ενέργειας και πως οι Ευρωπαίοι πολίτες θα υποχρεώνονταν να ακολουθήσουν τις συμβουλές του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και θα φορούσαν πέντε πουλόβερ ο καθένας για να αντέξουν στο κρύο αποδεικνύεται πως ήταν αρκετά πρόωρη. Η ευτυχής εξέλιξη των καιρικών συνθηκών και τα καλύτερα του αναμενομένου οικονομικά στοιχεία που ήρθαν τις τελευταίες μέρες από την Ευρώπη σίγουρα έχουν κάνει αρκετούς επενδυτές να αναθεωρήσουν τις αρκετά απαισιόδοξες εκτιμήσεις τους, οι οποίες είχαν οδηγήσει τις τιμές των μετοχών, ειδικά των γερμανικών, σε πάρα πολύ χαμηλά επίπεδα.
Αντίστοιχα, η δυσκολία των αμερικανικών αγορών να ακολουθήσει ανοδική πορεία τις τελευταίες μέρες οφείλεται και σε παράγοντες που δεν έχουν άμεση σχέση με τις προθέσεις της Fed. Η συνεχής πτώση της μετοχής της Tesla (TSLA NASDAQ), η οποία κυριολεκτικά ψάχνει να βρει αφορμή για να πέσει ακόμα περισσότερο, έχει περισσότερη σχέση με το γεγονός πως ήταν (και ίσως είναι ακόμα) αρκετά ακριβή ενώ κάτι αντίστοιχο μάλλον ισχύει για την προχθεσινή πτώση της Apple (AAPL NASDAQ) και την χθεσινή της Microsoft (MSFT NASDAQ). Η υστέρηση των μετοχών τόσο μεγάλων εταιρειών πάντα βαραίνει το κλίμα σε μία χρηματιστηριακή αγορά.
Πέρα όμως από τους παράγοντες που διαμορφώνουν τις βραχυπρόθεσμες κινήσεις των αγορών, είναι γεγονός πως η πορεία των επιτοκίων αναφοράς, η οποία είναι προφανώς συνάρτηση της εξέλιξης της μάχης κατά του πληθωρισμού, εξακολουθεί να παίζει τον πιο βασικό ρόλο στην διαμόρφωση του κλίματος στις χρηματιστηριακές αγορές. Οι επενδυτές δεν χάρηκαν πολύ ακούγοντας τον Τζέι Πάουελ και την Κριστίν Λαγκάρντ να υπόσχονται πως θα συνεχίσουν τον αγώνα τους για την τιθάσευση του πληθωρισμού με ακόμα μεγαλύτερη αποφασιστικότητα, καθώς έχουν ήδη στο μυαλό τους τη λήξη της ανοδικής πορείας των επιτοκίων και την έναρξη της αντίστροφης διαδρομής κάποια στιγμή προς το τέλος του 2023 για τις ΗΠΑ και λίγο αργότερα για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Για τον λόγο αυτό, έχουν ανοικτά τα μάτια και τα αυτιά τους σε κάθε πληροφορία που μπορεί να έρθει από την μεριά των κεντρικών τραπεζών ελπίζοντας πως θα τους βοηθήσει να καταλάβουν καλύτερα το σκεπτικό του Τζέι Πάουελ, της Κριστίν Λαγκάρντ και των συνεργατών τους. Έτσι και χθες, η προσοχή μεγάλου μέρους της επενδυτικής κοινότητας ήταν στραμμένη στις ΗΠΑ και τη δημοσιοποίηση των πρακτικών από την τελευταία συνεδρίαση της επιτροπής της Fed που αποφασίζει για την πορεία των επιτοκίων.
Η συνεδρίαση αυτή έλαβε χώρα την 13η και την 14η Δεκεμβρίου και οι επενδυτές ήλπιζαν πως από την μελέτη αυτών των πρακτικών θα μπορούσαν να καταλάβουν καλύτερα το σκεπτικό πίσω από την πολύ επιθετική στάση του διοικητή Πάουελ κατά την διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που έδωσε αμέσως μετά την ανακοίνωση της τελευταίας αύξησης των επιτοκίων κατά 0,50%. Το σχετικό άρθρο του Bloomberg ανέφερε πως η μελέτη των πρακτικών θα μπορούσε να αποκαλύψει την πηγή των φόβων των στελεχών της Fed για τον πληθωρισμό, ενώ το αντίστοιχο του Barron’s ανέφερε πως θα μπορούσαν να μας δώσουν παραπάνω στοιχεία σχετικά με το πότε θα τερματιστούν οι αυξήσεις των επιτοκίων.
Όπως γίνεται πολύ συχνά σε τέτοιες περιπτώσεις, τα πρακτικά δεν περιείχαν κάτι συνταρακτικό. Τα περισσότερα από αυτά που διαβάσαμε τα είχε περιγράψει λίγο πολύ ο διοικητής Πάουελ τη 14η Δεκεμβρίου. Αν έπρεπε να συνοψίσουμε τα πιο ενδιαφέροντα σημεία θα λέγαμε πως: είναι σαφές πως έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της επίθεσης κατά του πληθωρισμού και μπαίνουμε στην δεύτερη με μικρότερες αυξήσεις των επιτοκίων αναφοράς. Αρκετά μέλη του συμβουλίου πιστεύουν πως από εδώ και στο εξής η Fed θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη της και την πιθανή ζημιά που μπορεί να γίνει στην οικονομία από τις κινήσεις της στο μέτωπο των επιτοκίων.
Η διαδικασία αύξησης των επιτοκίων θα τελειώσει κοντά στα μέσα του 2023 αλλά κανένα μέλος του συμβουλίου (σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν οι επενδυτές) δεν περιμένει μείωση των επιτοκίων μέσα στο 2023. Ένας μεγάλος φόβος των μελών του συμβουλίου είναι πως οι αγορές μετοχών και ομολόγων μπορεί να παρεξηγήσουν την είσοδο στο δεύτερο στάδιο της διαδικασίας αύξησης των επιτοκίων και να την εκλάβουν ως την κήρυξη του νικηφόρου τέλους της μάχης κατά του πληθωρισμού. Αυτό, πέρα από το ότι δεν θα είναι σωστό, μπορεί να προκαλέσει κλίμα ευφορίας στις αγορές, πράγμα που δεν θέλουν με τίποτα τα μέλη του συμβουλίου καθώς φοβούνται πως θα υπονομεύσει όλη τη μέχρι στιγμής προσπάθειά τους.
Εκτιμούμε πως τα ερωτήματα που έθεσαν το Bloomberg και το Barron’s μάλλον απαντήθηκαν. Θα δώσουμε μεγαλύτερη σημασία στην αποκάλυψη της πηγής των φόβων των στελεχών της Fed. Μπορεί να ακουστεί κάπως παράξενο αλλά φαίνεται πως το συμβούλιο της Fed φοβάται πως οι αγορές εμπιστεύονται την αμερικανική κεντρική τράπεζα περισσότερο απ’ όσο θα έπρεπε! Αυτό δεν μας εκπλήσσει, καθώς πολλά παλιά στελέχη της κεντρικής τράπεζας έχουν δηλώσει δημοσίως πως η Fed θα πρέπει από καιρού εις καιρόν να πατάει λίγο φρένο στις αγορές για να μην παρασύρονται ανοδικά όσο διαρκεί ο πόλεμος κατά του πληθωρισμού.
Πιστεύουμε πως στην ουσία δεν εξέπληξε και τους περισσότερους παράγοντες της αγοράς, κρίνοντας από τις πρώτες αντιδράσεις των χρηματιστηριακών δεικτών. Το τι θα γίνει τις επόμενες μέρες είναι δύσκολο να πούμε, πιθανότατα θα εξαρτηθεί από τα οικονομικά και επιχειρηματικά νέα. Στην περίπτωση κατά την οποία τα νέα αυτά εκτιμηθεί από τις αγορές πως δείχνουν την υποχώρηση του πληθωρισμού δεν αποκλείεται να δούμε τους φόβους των μελών του συμβουλίου της Fed να γίνουν πραγματικότητα και κάποιους εξ αυτών να προσπαθούν να τρομάξουν τους επενδυτές για να μην «παραζεσταθεί» η αγορά. Αν μας ρωτήσει κανείς, προτιμάμε αυτό από το να δούμε τις αγορές να πέφτουν επειδή ο πληθωρισμός είναι πολύ ανθεκτικός.
