Αν και σε σύγκριση με τα προπανδημικά επίπεδα οι συγκρίσεις δεν είναι υπέρ του ελληνικού χρηματιστηρίου, εντούτοις η εικόνα αλλάζει αν εξετάσουμε τις επιδόσεις του από την αρχή της χρονιάς. Ο S&P 500 είναι από τις αρχές του 2022 πέριξ του 8% πιο κάτω. Ο γερμανικός δείκτης DAX μετρά απώλειες άνω του 11%
Η ίδια εικόνα λίγο πολύ και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές με εξαίρεση την Πορτογαλία και την Ελλάδα, με τη δεύτερη να βρίσκεται σε ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα. Ποιοί είναι οι λόγοι διαφοροποίησης του Χρηματιστηρίου Αθηνών και ποιά τα κύρια συστατικά της «ψυχραιμίας» ακόμα και τις ημέρες που στις διεθνείς αγορές κυριαρχεί το υψηλό volatility;
Δεδομένου ότι έχουμε αναλύσει τους κύριους λόγους για τις υποεπιδόσεις του ελληνικού χρηματιστηρίου όλα αυτά τα χρόνια και έχουμε καταθέσει την άποψή μας όσον αφορά τη συνθήκη που θα οριοθετήσει την εκτόξευσή του -περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ- σήμερα θα ασχοληθούμε με το πόσο κοντά είμαστε στην ωρίμανση αυτής της συνθήκης, αλλά και πώς η «αχίλλειος πτέρνα» του Χρηματιστηρίου Αθηνών μας προστατεύει αυτή την περίοδο- ως ένα βαθμό πάντα- από το μεγάλο volatility.
Πώς το μειονέκτημα γίνεται καμιά φορά πλεονέκτημα
Ξεκινώντας από την «αχίλλειο πτέρνα» της αγοράς μας υπενθυμίζουμε ότι ένας από τους λόγους που οι θεσμικοί επενδυτές αποφεύγουν παραδοσιακά πολύ μεγάλες θέσεις στο ελληνικό χρηματιστήριο είναι το γεγονός ότι η ελληνική αγορά δεν έχει βάθος. Αρκεί να δει κανείς τους τζίρους του ελληνικού χρηματιστηρίου για να κατανοήσει τι εννοούμε.
Τι σημαίνει όμως μια ρηχή αγορά για έναν μεγάλο θεσμικό επενδυτή; Ότι σε περίπτωση που πρέπει να μειώσει θέσεις λόγω ενός συστημικού κινδύνου για παράδειγμα, το ελληνικό χρηματιστήριο δεν θα μπορεί να απορροφήσει μεγάλο όγκο πωλήσεων, ενώ ταυτόχρονα οι δυνατότητες για αντιστάθμιση κινδύνου είναι σχετικά περιορισμένες όχι μόνο εξαιτίας των χαμηλών τζίρων που αποτελούν χαρακτηριστικό και της αγοράς παραγώγων, αλλά και λόγω των μικρών πολλαπλασιαστών.
Ως εκ τούτου, ο φόβος του εγκλωβισμού αποθάρρυνε όλα αυτά τα χρόνια τα κερδοσκοπικά κεφάλαια να έχουν μεγάλες θέσεις στο ελληνικό χρηματιστήριο. Η απουσία ακριβώς πολλών τέτοιων κεφαλαίων από το ελληνικό χρηματιστήριο είναι ένας από τους λόγους που ακόμα και όταν στις διεθνείς αγορές σημειώνονται μεγάλες πτώσεις, οι πωλήσεις στη δική μας αγορά είναι σχετικά πεπερασμένες.
Θετικός ο καθαρός σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου το 2021 για πρώτη φορά από το 2011
Έχουμε τονίσει πολλάκις ότι οι αγορές εξετάζουν μια οικονομία πολύπλευρα, λαμβάνοντας υπόψιν τους τη διαχρονική εξέλιξη του ΑΕΠ, τον καθαρό σχηματισμό πάγιου κεφαλαίου, την αναλογία επενδύσεων προς το ΑΕΠ κ.α.
Βλέποντας κανείς τον ρυθμό μεγέθυνσης του ελληνικού ΑΕΠ από το 2011 εως το 2020 συνειδητοποιεί ότι παρά τις διακυμάνσεις, τα πράγματα δείχνουν αν μη τι άλλο στασιμότητα. Παρεμφερής είναι η εικόνα και των άλλων δεικτών. Για δέκα ολόκληρα χρόνια η χώρα μας διατηρούσε αρνητικό Καθαρό Σχηματισμό Παγίου Κεφαλαίου-οι σωρευμένες απώλειες παγίου κεφαλαίου σε πλαίσιο δεκαετίας ήταν πέριξ των 75 δις- και από το 2009 και μετά η αναλογία επενδύσεων προς ΑΕΠ στην Ελλάδα απομακρύνθηκε κατά πολύ από το μέσο ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Οι δραματικές αυτές επιδόσεις ευθύνονται κατά πολύ μεγάλο βαθμό για τις υποεπιδόσεις του ελληνικού χρηματιστηρίου σε σχέση με τις διεθνείς αγορές όλα αυτά τα χρόνια.
Όμως δύο εξαιρετικά δυσμενή γεγονότα σε συνδυασμό με μια πιο «τεχνοκρατική» και προσγειωμένη -σχετικά πάντα- στην πραγματικότητα κυβερνητική σκυτάλη άλλαξαν τους όρους του παιχνιδιού για την Ελλάδα.
Οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας ώθησαν την ΕΕ στην ιστορική απόφαση της αμοιβαιοποίησης του χρέους και δημιουργήθηκε το Ταμείο Ανάκαμψης χάρη στο οποίο έχει ξεκινήσει ήδη η « επανάσταση» της ελληνικής οικονομίας μέσω της ψηφιοποίησης του κράτους. Η ψηφιακή μετάβαση της χώρας μας έχει αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά με την ψηφιοποίηση της υγείας, της παιδείας, της δικαιοσύνης κ.α με στόχο να μειωθεί η γραφειοκρατία και να τονωθεί η απασχόληση στη μετά Covid-19 εποχή.
Το σύγχρονο οικονομικό μοντέλο παραγωγής δεν θα ακολουθήσει μόνο την ψηφιακή εποχή αλλά και την πράσινη μετάβαση. Οι επενδύσεις σε υποδομές που θα γίνουν στην Ελλάδα είτε αφορούν λιμάνια, είτε οδικούς άξονες ή ενεργειακά έργα θα ενορχηστρωθούν από ένα ψηφιακό κράτος βασισμένο σε νέες τεχνολογίες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Τεχνολογίες που θα γίνουν κτήμα μας μέσω της αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και των ιδιωτικών κεφαλαίων που θα κινητοποιήσει το «Ελλάδα 2.0».
Ταυτόχρονα τα έργα που προγραμματίζονται να πραγματοποιηθούν με τους πόρους του ΕΣΠΑ, αλλά και η ώθηση που θα δώσουν στις επενδύσεις η οικοδομική δραστηριότητα και η υιοθέτηση πράσινων μορφών ενέργειας , θα βοηθήσουν τη χώρα μας να κλείσει το «επενδυτικό κενό» και να προσεγγίσει σε λίγα χρόνια και πάλι τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους.
Ο πόλεμος της Ρωσίας με την Ουκρανια από την άλλη μετατοπίζει το βάρος των εφοδιαστικών αλυσίδων στον τομέα της ενέργειας στην ανατολική Μεσόγειο, δημιουργώντας και πάλι μεγάλες επενδυτικές ευκαιρίες για τη χώρα μας.
Σιγά σιγά οι δομικές αυτές αλλαγές αρχίζουν να διαμορφώνουν μια νέα εποχή για τους μακροοικονομικούς δείκτες της Ελλάδας. Για πρώτη φορά μετά το 2011, ο καθαρός σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου στην Ελλάδα πέρυσι έγινε θετικός, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.
Πράγματι, το 2021 ήταν η πρώτη χρονιά μετά το 2010 που ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου ξεπέρασε τις αποσβέσεις, έστω και οριακά. Κατά την περίοδο 2020-2021 και παρά την πανδημία, η χρηματοδότηση ιδιωτικών επενδύσεων υπεριδπλασιάστηκε. Πιο συγκεκριμένα από περίπου 33 δισ. ευρώ που ήταν το 18μηνο από τον Ιούλιο 2018 έως τον Δεκέμβριο του 2019, από τον Ιανουάριο του 2020 έως τον Ιούνιο του 2021 ανήλθαν σε 66 δισ. ευρώ. Περίπου το 50% ήταν χρηματο-οικονομικές επενδύσεις και το υπόλοιπο 50% ήταν πραγματικές επενδύσεις.
Όπως έχει σημειώσει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας της Ελλάδος, ο κ. Δημήτρης Μαλλιαρόπουλος, παρά την πανδημία, οι ιδιώτες «άνοιξαν τα πορτοφόλια» τους στην διενέργεια ιδιωτικών επενδύσεων. Αξιοσημείωτο μάλιστα ήταν ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις, σε αντίθεση με τις επιχειρήσεις της Ευρωζώνης, δεν επηρεάστηκαν ιδιαίτερα όσον αφορά τις παραγωγικές και εξαγωγικές τους δραστηριότητες.
Προφανώς προς την κατεύθυνση αυτή συνέβαλλε και το πακέτο ενίσχυσης των επιχειρήσεων προκειμένου να αναστραφούν οι συνέπειες των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης. Στα θετικά καταγράφεται και το άνοιγμα της στρόφιγγας από τις τράπεζες .Ο συνολικός δανεισμός ιδιωτικών επενδύσεων υπερτριπλασιάστηκε ανερχόμενος στα 17 δισ. ευρώ το 18μηνο μετά την πανδημία, από 4,7 δισ. ευρώ το 18μηνο προ της πανδημίας.
Τέλος, η εξωτερική χρηματοδότηση των ιδιωτικών επενδύσεων -κυρίως κρατικές επιδοτήσεις-διευρύνθηκαν από περίπου 4,6 δισ. ευρώ πριν την πανδημία στα 9,4 δισ. ευρώ μετά την πανδημία.
Δεν υποστηρίζουμε βέβαια ότι η αύξηση του αποθέματος των επενδύσεων είναι αρκετή, ειδικά αν τη συγκρίνουμε με τις απώλειες των προηγούμενων ετών. Σίγουρα έχουμε δρόμο μπροστά μας και για να φτάσουμε την Ευρωζώνη και για να καλύψουμε τις απώλειες της περασμένης δεκαετίας. Για μια χώρα όμως που ακόμα και πριν το 2010 υστερούσε στο κεφάλαιο των ιδιωτικών επενδύσεων, είναι μια αρχή.
Η συνέχεια αναμένεται εντυπωσιακότερη
Όσοι παρακολούθησαν τα ρεπορτάζ από το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, συνειδητοποίησαν ότι στην ώθηση και την κινητοποίηση των επενδυτικών κεφαλαίων του ιδιωτικού τομέα σημαντικό ρόλο μαζί με το Ταμείο Ανάκαμψης έπαιξαν και οι μεταρρυθμίσεις του θεσμικού πλαισίου. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές στοχεύουν στις αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού και ειδικά στον τομέα των κατασκευών και των υποδομών έδωσαν στην κυριολεξία έναν «νέο αέρα».
Η αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου για τις Δημόσιες Συμβάσεις είναι μια από τις πιο ενδεικτικές περιπτώσεις καθώς η δυνατότητα ιδιωτικής επίβλεψης στα έργα, η υποστήριξη από εξειδικευμένους συμβούλους του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, η νομοθέτηση της διαδικασίας υποβολής Πρότυπων Προτάσεων από τον Ιδιωτικό τομέα και η σύσταση ενός Παρατηρητήριου Τιμών και Προδιαγραφών με μεγάλη συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα ήταν μερικά από τα πιο επίμονα αιτήματα της αγοράς.
Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι προτάσεις των έργων υποδομής που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης ακολουθούν τους βασικούς πυλώνες του Ταμείου, ήτοι την έμφαση στην ψηφιοποίηση και την πράσινη οικονομία, προκειμένου να θωρακιστούμε απέναντι σε τυχόν μελλοντικές ανάγκες κοινωνικής αποστασιοποίησης και φυσικά απέναντι στα προβλήματα που προκαλεί η κλιματική αλλαγή.
Τα νέα Ηλεκτρικά Λεωφορεία, η νέα Γραμμή 4 του Μετρό, ο νέος Προαστιακός Σιδηρόδρομος στη Δυτική Αττική, η παρακολούθηση της στατικής συμπεριφοράς γεφυρών μέσω της εγκατάστασης ενός δικτύου οπτικών ινών, τα έργα αντιπλημμυρικής θωράκισης στο Λουτράκι, το Ωραιόκαστρο, την Αιτωλοακαρνανία και το Λασίθι, τα νέα μεγάλα έργα ύδρευσης στη Κέρκυρα, τη Μυτιλήνη και το μεγάλο έργο Πρέβεζας – Άρτας – Λευκάδας κ.α, αποτελούν κάποια μόνο από τα έργα που προωθεί το Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών με στόχο να θωρακίσει τη χώρα μας
Όπως μάλιστα τόνισε ο Υφυπουργός Υποδομών, ο κ. Καραγιάννης άλλαξε ο τρόπος ωρίμανσης και δημοπράτησης των έργων προκειμένου να γίνει ταχύτερος και δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην προώθηση των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, δηλαδή στα έργα ΣΔΙΤ, προκειμένου όχι μόνο να υλοποιηθούν μεγάλα έργα, αλλά και να εξασφαλισθεί η σωστή συντήρηση τους για τα επόμενα 20 έως 30 έτη. Ήδη το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει προωθήσει 20 μεγάλα έργα ΣΔΙΤ συνολικού προϋπολογισμού 4 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Ειδική μνεία πρέπει να γίνει στον επανασχεδιασμό έργων που παρέμεναν βαλτωμένα για δεκαετίες όπως ο ΒΟΑΚ, η Υποθαλάσσια Ζεύξη Σαλαμίνας, η Σύνδεση Κύμης με ΠΑΘΕ, η Παράκαμψη Χαλκίδας, το Μπράλος - Άμφισσα αλλά και σπουδαία σιδηροδρομικά έργα όπως εκείνο της Θεσσαλονικής- Τοξότες που θα μετατρέψει το λιμάνι της Θεσαλλονίκης σε πύλη της ανατολικής Ευρώπης με ένα από τα καλύτερα logistics center, ή εκείνο της Αλεξανδρούπολης – Ορμένιο που θα συνεχίζει στο Ρούσε και θα μπορεί να συνδεθεί με τα λιμάνια της Βόρειας Θάλασσας και την Κωνστάντζα, παρακάμπτοντας τα στενά του Βοσπόρου. (σ.σ: Eίναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι ήδη έχουν δημοπρατηθεί σιδηροδρομικά έργα αξίας 5 δισ. ευρώ τα οποία θα συμβασιοποιηθούν σε 18 μήνες και για τα οποία υπάρχει διασφαλισμένη κοινοτική χρηματοδότηση).
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Καραμανλής είναι η πρώτη φορά, από την εποχή που η χώρα μας μπήκε στο ευρώ, που μέσα σε τρία χρόνια έχουν δημοπρατηθεί οκτώ δισ. έργα με σαφή προσανατολισμό στον εθνικό στόχο να γίνει η χώρα μας κόμβος μεταφορών και υποδομών των Βαλκανίων και να ανοίξουν πολλές θέσεις εργασίας. Μέχρι το 2023 δε, προγραμματίζονται άλλα τέσσερα δισ. ευρώ σε έργα υποδομών, προκειμένου να ολοκληρωθεί ο στόχος για έργα συνολικού ύψους 13 δισ. ευρώ.
Ο κατάλογος βέβαια των έργων που θα αλλάξουν τη χώρα μας δεν τελειώνει εδώ. Σε τι να πρωτοαναφερθεί κανείς; Στα μεγάλα ενεργειακά έργα που θ’ αλλάξουν το παιχνίδι στην εγχώρια αγορά ενέργειας αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου; Τα έργα διαχείρισης υδάτινων πόρων, τα αντιπλημμυρικά έργα και τα υδροηλεκτρικά έργα; Έχουμε όλα τα μέσα και τους πόρους σε λίγα χρόνια η Ελλάδα να έχει γυρίσει οριστικά σελίδα. Και μαζί της θα αλλάξει σελίδα και το ελληνικό χρηματιστήριο.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
