Μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι στα χρηματιστήρια μπορούσαμε να αγοράζουμε μετοχές, συμβόλαια και δικαιώματα εισηγμένων εταιριών. Παρακολουθούσαμε τους ισολογισμούς τους, την πορεία των μεγεθών τους, λαμβάναμε μερίσματα, συμμετείχαμε σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και γενικά ήμασταν δεμένοι, με κάτι το χειροπιαστό. Με ένα εργοστάσιο, μια τράπεζα, μια εταιρεία πληροφορικής, μια εμπορική εταιρεία, με ένα κατασκευαστικό ή ενεργειακό όμιλο, που έχουν κεφάλαια, κύκλους εργασιών και κέρδη. Σήμερα πλέον, έχουμε τη δυνατότητα να αγοράζουμε μετοχές έργων τέχνης.
Η δυνατότητα αγοράς μετοχών έργων τέχνης, δεν θα πρέπει να συγχέεται με τη δυνατότητα αγοράς μετοχών εταιρειών, που δραστηριοποιούνται στον χώρο των αγοραπωλησιών έργων τέχνης, όπως είναι για παράδειγμα ο οίκος Sotheby’s. Όλοι γνωρίζουμε τον ηλικίας 275 ετών, οίκο Sotheby’s οι μετοχές του οποίου διαπραγματεύονταν για περισσότερα από 30 χρόνια στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (NYSE). Η μετοχή της εταιρείας, που είχε εισαχθεί το 1988 στην περιοχή των 8 δολαρίων, αποσύρθηκε από το NYSE, τον Οκτώβριο του 2019 όταν ο Patrick Drahi, είχε προβεί σε δημόσια πρότασης προς τους υπόλοιπους μετόχους της Sotheby’s στα $57.
Ο δείκτης Airprice 100 Global Index, που έχει σχεδιαστεί ειδικά για επενδυτές, παρακολουθώντας τις τιμές των «blue chips» καλλιτεχνών και έργων τέχνης, καταγράφει μια αύξηση της τάξης του 405% από το 2000. Η απόδοση αυτή είναι το επιστέγασμα μια πορείας, που είχε τόσο τις ανόδους της, όσο και τις καθόδους της.
Ένας επενδυτής που ενδιαφέρεται να επενδύσει στον χώρο της τέχνης με καθαρά επενδυτικά κριτήρια και όχι με κριτήρια φιλότεχνου ή συλλέκτη, δυστυχώς δεν μπορεί να επενδύσει στον προαναφερόμενο δείκτη Airprice 100 Global Index. Διότι απλά ο δείκτης δεν είναι διαπραγματεύσιμος, σε κάποιο χρηματιστήριο. Οι τιμές του, δεν διαμορφώνονται από την πρόσφορά και ζήτηση των χρηματιστηριακών αντισυμβαλλομένων, αλλά από αλγοριθμικά συστήματα και μοντέλα που παρακολουθούν τις αγοραπωλησίες έργων τέχνης, τις δημοπρασίες των μεγάλων οίκων όπως η Sotheby’s και η Christie’s, τις κινήσεις των μουσείων, καθώς και τις κινήσεις των μεγάλων ιδιωτικών συλλογών.
Σήμερα πια υπάρχει η δυνατότητα άμεσων χρηματιστηριακών επενδύσεων στον μαγικό κόσμο των εικαστικών τεχνών, που σύμφωνα με μελέτη της Deloitte ξεπερνά σε αξία τα $1,7 τρισεκατομμύρια. Έχουν δημιουργηθεί πλατφόρμες συναλλαγών, ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο. Μια από αυτές είναι η Masterworks.
Και πως λειτουργεί αυτό το χρηματιστήριο μετοχών τέχνης; Οι ειδικοί της πλατφόρμας συναλλαγών αξιολογούν μια σειρά από έργα τέχνης που είναι διαθέσιμα προς πώληση. Οι ειδικοί οδηγούνται στην απόφαση τους με καθαρά επενδυτικά κριτήρια, όπως είναι η τρέχουσα τιμή του συγκεκριμένου έργου, η δυναμική που έχει ο δημιουργός του, η αναμενόμενη αύξηση της τιμής του, καθώς και το ρίσκο που εμπεριέχεται μέσα σε αυτήν την κίνηση. Στον ακόλουθο πίνακα βλέπουμε τη βάση δεδομένων και τις αναλύσεις της επενδυτικής επιτροπής.
Μετά από την επιλογή του έργου, η πλατφόρμα το αγοράζει και συντάσσει ενημερωτικό δελτίο, σχετικό με την «τιτλοποίηση» του συγκεκριμένου έργου τέχνης. Αφού εγκριθεί το ενημερωτικό δελτίο από την αμερικανική επιτροπή κεφαλαιαγοράς SEC (Stock Exchange Commission), ακολουθεί δημόσια εγγραφή, οπότε οι επενδυτές προβαίνουν στην αγορά όσων μετοχών, επιθυμούν από την τιτλοποίηση του έργου.
Ο νέος μέτοχος έχει δυο επιλογές.
Η πρώτη είναι να διακρατήσει τις μετοχές του μέχρι την πώληση του έργου τέχνης και την είσπραξη του τιμήματος, αφαιρουμένης της προμήθειας της πλατφόρμας.
Η δεύτερη επιλογή, είναι η ανά πάσα στιγμή ρευστοποίηση των μετοχών, μέσω της δευτερογενούς αγοράς αγοραπωλησίας αυτού του είδους μετοχών. Οι μετοχές πωλούνται σε άλλους επενδυτές. Οι πράξεις της δευτερογενούς αγοράς, δεν έχουν προμήθειες συναλλαγών. Στον ακόλουθο πίνακα, διακρίνεται η εικόνα της πλατφόρμας συναλλαγών της δευτερογενούς αγοράς.
Με δεδομένο ότι η δεξαμενή των διαθέσιμων ιδιωτικών κεφαλαίων προς επένδυση είναι ανεξάντλητη και ότι οι επενδυτές αναζητούν ολοένα και περισσότερα εργαλεία, προϊόντα και ευκαιρίες “out of the box”, δηλαδή έξω από τα συνηθισμένα, είναι σχεδόν σίγουρο ότι μετοχές τιτλοποιημένων έργων τέχνης, θα αποτελέσουν σύντομα σημαντικό μέρος της σύνθεσης των χαρτοφυλακίων. Ειδικά των μακροχρόνιων.
