Σε τροχιά ύφεσης βρίσκεται η παγκόσμια οικονομία καθώς διανύει το πρώτο τρίμηνο επιβράδυνσης από την παγκόσμια κρίση του 2008-9 ενώ ο κίνδυνος πανδημίας είναι πλέον κάτι παραπάνω από ορατός. Μπορεί η Wall Street να αντέδρασε χθες μετά από 7 διαδοχικές ημέρες απωλειών, όμως οι αγοραστές δεν επέστρεψαν γιατί υπάρχουν σαφείς ενδείξεις περιορισμού του κορονοϊού αλλά επειδή πιστεύουν ότι οι κεντρικές τράπεζες θα ρίξουν πακτωλό χρημάτων στις αγορές.
Οι χθεσινές διακυμάνσεις είναι ενδεικτικές του επενδυτικού κλίματος και του ομιχλώδους τοπίου σε σχέση με την εξάπλωση του κορονοϊού. Ενώ ο φόβος έφτασε στη Νέα Υόρκη και πλέον τα κρούσματα εκτός Κίνας είναι καθημερινά περισσότερα από τα εντός Κίνας, η συγχρονισμένη… υπόσχεση των κεντρικών τραπεζών και των κυβερνήσεων να τυπώσουν χρήμα οδήγησε σε άνοδο.
Ακόμη και η έκθεση του ΟΟΣΑ αντί να θορυβήσει, με την πρόβλεψη για συρρίκνωση του ΑΕΠ στο α’ τρίμηνο και ρυθμό ανάπτυξης 1,5%-2,4% στο σύνολο του 2020, που θα είναι ο χαμηλότερος σε διάστημα άνω των 10 ετών, λειτούργησε θετικά. Και αυτό γιατί οι επενδυτές στάθηκαν στο σημείο που ο ΟΟΣΑ κάνει λόγο για συντονισμένη αντίδραση από κεντρικές τράπεζες και κυβερνήσεις αν η κατάσταση επιδεινωθεί.
Για να καταλάβουμε την παράκρουση στις τάξεις των επενδυτών, αρκεί να πούμε ότι αν η παγκόσμια οικονομία αναπτυχθεί με 1,5% αυτό σημαίνει ότι Ιαπωνία και Ευρώπη θα βρεθούν σε ύφεση και η αμερικανική οικονομία κοντά στο 0%. Την ίδια ώρα, η Goldman Sachs «βλέπει» ανάπτυξη 2% στο σύνολο του 2020, ενώ οι συγκλίνουσες εκτιμήσεις έκαναν λόγο για 3% πριν την επιδημία. Επίσης, η κινεζική οικονομία σήμερα εκτιμάται ότι είναι πολύ πιθανό να αναπτυχθεί με ρυθμό χαμηλότερο του 5%, ένα σενάριο που πριν τον κορονοϊό προκαλούσε σεισμικές δονήσεις και σήμερα αντιμετωπίζεται με άνοδο στη Wall.
Και όλα αυτά γιατί οι επενδυτές είναι βέβαιοι ότι όπως συνέβη και με τα QE οι αρχές θα επιλέξουν να τυπώσουν για να μετριάσουν τον αντίκτυπο. Φτάνει όμως αυτό;
Τέσσερις παράγοντες θα κρίνουν το βαθμό στον οποίο θα επηρεαστούν οι χώρες εκτός Κίνας, μέσα σε αυτές και η Ελλάδα, σύμφωνα με την Capital Economics:
Ο πρώτος είναι ο αντίκτυπος της επιβράδυνσης που σχετίζεται με τον κορονοϊό. Αυτό μπορεί να γίνει είτε μέσω της μείωσης της εξωτερικής ζήτησης είτε μέσω των προβλημάτων στις εισαγωγές πρώτων υλών και εξαρτημάτων που θα έχουν αντίκτυπο στην εφοδιαστική αλυσίδα. Το πρόβλημα είναι ότι περίπου το 40% του παγκόσμιου εμπορίου προέρχεται από πέντε χώρες: την Κίνα, τη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ. Οι τρεις πρώτες έχουν ήδη δεχθεί σοβαρό πλήγμα από τον ιό. Αν η εξάπλωση γενικευθεί σε Γερμανία και ΗΠΑ τότε η κατάσταση θα κινδυνεύει να ξεφύγει κυριολεκτικά εκτός ελέγχου για την παγκόσμια οικονομία.
Το δεύτερο κανάλι μέσω του οποίου ο ιός θα επηρεάσει την ελληνική οικονομία είναι η στάση που θα κρατήσουν τα νοικοκυριά, ήτοι οι αντιδράσεις που θα έχουν στις έκτακτες αυτές συνθήκες, το κατά πόσο θα απομονωθούν, αποφεύγοντας τους δημόσιους χώρους, τις μετακινήσεις και τα ταξίδια. Στην Κίνα ήδη βλέπουμε να υπάρχει απομόνωση σε πολύ μεγάλο βαθμό. Στην περίπτωση παγκόσμιας πανδημίας, οι οικονομίες που θα πληγούν περισσότερο θα είναι αυτές που εξαρτώνται περισσότερο από τον τουρισμό, όπως το Μεξικό, η Αίγυπτος, η Κροατία, η Ταϊλάνδη και η Ελλάδα(;).
Ο τρίτος παράγοντας ανησυχίας είναι αναμφίβολα οι αγορές και η έκταση που θα λάβει ο πανικός που παρατηρείται λόγω των κορονοϊού, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στα χρηματιστήρια και να διαταράξει τις παγκόσμιες ροές κεφαλαίων. Είναι προφανές ότι και σε αυτή την περίπτωση η Ελλάδα θα πληγεί αφού το ελληνικό χρηματιστήριο εξαρτάται από τις κινήσεις των ξένων χαρτοφυλακίων, ενώ μετά την ανάκαμψη του τελευταίου έτους αναμένονταν ακόμη μεγαλύτερες εισροές. Η Capital Economics, πάντως, εκτιμά ότι μέχρι στιγμής δεν έχουν επιδεινωθεί σημαντικά οι συνθήκες στις παγκόσμιες αγορές παρά τη μεγάλη πτώση της περασμένης εβδομάδας.
Αν η κατάσταση συνεχιστεί με την ίδια βιαιότητα, ο οίκος σημειώνει ότι οι πιο ευάλωτες οικονομίες θα είναι οι αναδυόμενες με υψηλό εξωτερικό χρέος όπως η Τουρκία και η Νότιος Αφρική, ενώ σε επίπεδο κλάδων ο ενεργειακός.
Ο τέταρτος παράγοντας που θα κρίνει τον τελικό «λογαριασμό» του κορονοϊού είναι η αντίδραση των αρμόδιων αρχών. Και επειδή οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν να κάνουν και πολλά για να πείσουν τους πολίτες να πάνε σινεμά ή να ταξιδέψουν σε μια ξένη χώρα, αφού η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής δεν αντιμετωπίζει τον φόβο, είναι ίσως η ώρα να αξιοποιηθεί η δημοσιονομική πολιτική.
Μέσω στοχευμένων πολιτικών στους κλάδους που πλήττονται περισσότερο η δημοσιονομική πολιτική μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερα τη μειωμένη ζήτηση. Για παράδειγμα, η κινεζική κυβέρνηση έδωσε επιδόματα και δάνεια στις επιχειρήσεις που πλήγηκαν περισσότερο και σε αυτές που ενεπλάκησαν στην αντιμετώπιση του κορονοϊού, ενώ αντίστοιχο πακέτο διέθεσε και η ιταλική κυβέρνηση.
