«Το Βερολίνο παγώνει μέχρι νεωτέρα την πιστοποίηση του Nord Stream 2»… «Ο αγωγός Nord Stream 2 είναι νεκρός»… Ενεργειακός «πόλεμος» μετά τον «πάγο» στον Nord Stream 2 Εφιάλτη στις τιμές του φυσικού αερίου «υπόσχεται» η Μόσχα μετά το πάγωμα του Νord Stream 2…αυτοί ήταν μερικοί από τους τίτλους των τελευταίων ωρών με επίκεντρο τον ρωσικό αγωγό Nord Stream 2.
Μετά την αναγνώριση των Δημοκρατιών του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ από τη Ρωσία, η αντιπαράθεση με τη Δύση εξελίχθηκε σε σκληρό ενεργειακό πόκερ με επίκεντρο το έργο του συνοδευτικού αγωγού του Νord Stream 1, τον περίφημο Nord Stream 2, που θα επέτρεπε στη ρωσική Gazprom να διπλασιάσει τις μεταφορές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Ο συγκεκριμένος αγωγός είναι ένα εμβληματικό ενεργειακό έργο υποδομής όχι μόνο για τη Ρωσία αλλά και για τις ευρωπαϊκές εταιρείες που συμμετείχαν στη χρηματοδότηση του.
Ο Nord Stream 2, όπως και ο προκάτοχός του Nord Stream 1, ξεκίνησε ως κοινοπραξία μεταξύ της ρωσικής Gazprom-51%, της Shell και άλλων αυστριακών, γαλλικών, βρετανικών και γερμανικών εταιρειών.
Η Πολωνία όμως επικαλούμενη τη ρύθμιση του μονοπωλίου ανάγκασε τους Ευρωπαίους εταίρους να εγκαταλείψουν το μερίδιό τους. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες παραιτήθηκαν από τη συμμετοχή τους, αλλά παρέμειναν ως ισοδύναμοι χρηματοοικονομικοί επενδυτές.Έτσι η κατασκευή του κόστισε 4,75 δις ευρώ στη Ρωσία και 4,75 ευρώ δις στις εταιρείες «ENGIE» (Γαλλία), «OMV» (Αυστρία), «Shell» (Ολλανδία - ΗΒ), «Uniper» και «Wintershall» (Γερμανία).
Δεδομένου ότι ο κατεξοχήν καταναλωτής ενέργειας από τη Ρωσία είναι η γερμανική βιομηχανία- από τα 168 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου που εξήγαγε η Ρωσία προς την Ευρώπη το 2020, η Γερμανία αγόρασε τα 56 δισ. κυβικά μέτρα- κατανοούμε ότι η κίνηση του Γερμανού καγκελάριου να παγώσει τη λειτουργία του Nord Stream 2 ήταν ιδιαίτερης σημειολογίας.
Ιδιαίτερης σημειολογίας άλλωστε ήταν η εδώ και χρόνια τοποθέτηση του πρώην Γερμανού Καγκελάριου Γκέρχανρντ Σρέντερ στην Gapzprom και η υπερασπιστική γραμμή της Γερμανίας για το έργο, παρά τις επικρίσεις κατά καιρούς όσον αφορά την επικινδυνότητα της ευρωπαϊκής εξάρτησης από το ρωσικό αέριο.
Αποκορύφωση αυτής της σημειολογίας αποτελεί η απάντηση του αναπληρωτή προέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ στους Ευρωπαίους καταναλωτές, μετά την ανακοίνωση για το πάγωμα του Νord Stream 2: «Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς έδωσε οδηγία να σταματήσει η πιστοποιήση του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2. Ωραία. Καλωσήρθατε σε έναν νέο κόσμο, όπου οι Ευρωπαίοι θα πληρώνουν σύντομα 2.000 ευρώ για 1.000 κ.μ. φυσικού αερίου».
Να υπενθυμίσουμε ότι την ημέρα που ο Μεντβέντεφ ανήρτησε το παραπάνω twitter το κόστος 1.000 κ.μ φυσικού αερίου ήταν πέριξ των 800-830 ευρώ και η απόφαση του Βερολίνου να παγώσει τον αγωγό έρχεται σε μια στιγμή που τα αποθέματα φυσικού αερίου στις αποθήκες της Ευρώπης έχουν πέσει σε ανησυχητικά χαμηλά επίπεδα.
Παρά ταύτα, ο υπουργός Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ υποστήριξε την ίδια μέρα ότι θα ήταν σοφότερο να μην είχε κατασκευαστεί εξ αρχής ο Nord Stream 2, θέλοντας να υπογραμμίσει το μήνυμα της Ευρώπης προς τη Ρωσία.
Οι «προβολές» στο μέλλον, η προεξόφληση και η βασίλισσα που ετοιμάζεται για ματ
Για να μπορέσουμε να ζυγίσουμε τα πράγματα και να εκτιμήσουμε σωστά την πιο πιθανή εξέλιξη θα πρέπει να έχουμε στο νου μας τα εξής:
-Αν και η κατασκευή του Nord Stream 2 έχει ολοκληρωθεί, εντούτοις εδώ και μήνες εκρεμμεί η έγκριση της αδειοδότησης του, καθώς η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Δικτύων της Γερμανίας την ανέστειλε τον Νοέμβριο, ζητώντας να λειτουργήσει η εταιρεία εκμετάλλευσης σύμφωνα με τη γερμανική νομοθεσία.
Προκειμένου μάλιστα να προχωρήσει η διαδικασία είχε γίνει δεκτό η Nord Stream 2 να ιδρύσει μια γερμανική θυγατρική, ενώ ταυτόχρονα σύμφωνα με πολλούς αναλυτές η Ρωσία ήδη από το φθινόπωρο «πίεζε» έμμεσα την Ευρώπη για επιτάχυνση των διαδικασιών μέσω της μειωμένης ανταπόκρισης της στην αυξημένη ζήτηση φυσικού αερίου.
Επομένως το «πάγωμα» του αγωγού αυστηρά τη δεδομένη χρονική στιγμή δεν έχει κάποιο άμεσο κόστος για τη Ρωσία ή την Ευρώπη αφού ούτως ή άλλως δεν είχε μπει σε λειτουργία. Όταν μιλάμε λοιπόν για κόστη, πρόκειται για «προβολές» στο μέλλον.
-Σύμφωνα με αυτές τις προβολές λοιπόν η έγκριση του Nord Stream 2 θα έφερνε δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο στη ρωσική οικονομία, καθώς θα της επέτρεπε να διπλασιάσει τις εξαγωγές προς την Ευρώπη.
Μήπως όμως και χωρίς αυτές τις extra εξαγωγές η Ρωσία θα βγει και πάλι κερδισμένη, καθώς θα πουλήσει λιγότερο φυσικό αέριο μεν, αλλά σε ακριβότερη τιμή;
Βλέπετε, οι «προβολές» στο μέλλον προεξοφλούνται από τις αγορές. Αρκεί να δει κανείς την «ορθοπεταλιά» των τιμών του φυσικού αερίου από την ημέρα που ανακοινώθηκε το πάγωμα του Nord Stream 2, για να κατανοήσει ότι ακόμα και εκτός λειτουργίας, αυτή τη στιγμή λειτουργεί υπέρ της Ρωσίας.
Κάτω από αυτό το πρίσμα, το πιο πιθανό είναι η Ρωσία να συνεχίσει να τηρεί τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις της με την Ευρώπη εξασφαλίζοντας βασικά έσοδα, αδιαφορώντας όμως για την επιπλέον ζήτηση στη spot αγορά, μια τακτική άλλωστε που ήδη εφαρμόζει τους τελευταίους μήνες προκειμένου να χρησιμοποιεί τις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης σαν μοχλό πίεσης για την έγκριση του αγωγού.
Τέλος ας μην ξεχνάμε ότι η Ρωσία φρόντισε να έχει καλυμμένα τα νώτα της στην περίπτωση των δυτικών κυρώσεων εδώ και δύο χρόνια, μέσω του ρωσικού αγωγού Power of Siberia που σύσφιξε τις ενεργειακές της σχέσεις με την Κίνα. Πριν λίγους μήνες μάλιστα η Ρωσία έκανε μια ακόμη κίνηση ματ, κλείνοντας νέα συμφωνία με την Κίνα για μια δεύτερη γραμμή, την Power of Siberia 2, που θα μεταφέρει αέριο από τη χερσόνησο Yamal στη ρωσική Αρκτική στα βορειοανατολικά της Κίνας.
-Για την Ευρώπη βέβαια η εικόνα τη δεδομένη στιγμή είναι λίγο πιο σκοτεινή.
Για να ξεκινήσουμε με το «μισογεμάτο» ποτήρι, οι εξελίξεις αυτής της εβδομάδας έβαλαν υψηλά στην ευρωπαϊκή ατζέντα την ανάγκη για ένα νέο διαφοροποιημένο ενεργειακό μοντέλο, ανεξάρτητο από τις ροές της Βαλτικής.
Όπως πολύ χαρακτηριστικά παραδέχτηκε ο Αντικαγκελάριος της Γερμανίας και Ομοσπονδιακός Υπουργός Οικονομικών Υποθέσεων και Προστασίας του Κλίματος, Ρόμπερτ Χάμπεκ, η αντίληψη ότι ο αγωγός Nord Stream 2 έχει μόνο οικονομική σημασία είναι μια ψευδαίσθηση, καθώς η ενεργειακή πολιτική πρέπει πάντα να αξιολογείται και από την οπτική της πολιτικής ασφάλειας και τη γεωπολιτική της σημασία.
Αυτό το μάθημα φαίνεται ότι πλέον το έχει εμπεδώσει η Ευρώπη μέσα από την περιπέτεια του ενεργειακού εφοδιασμού που ξεκίνησε από τα τέλη του καλοκαιριού του 2021 και τις υψηλές τιμές ενέργειας του τελευταίου εξαμήνου.
Οι εξελίξεις λοιπόν των τελευταίων μηνών θα οδηγήσουν την ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά σε μια πιο διαφοροποιημένη βάση προμηθευτών και σε μια ταχύτερη ενεργειακή μετάβαση που θα περιλαμβάνει τις ΑΠΕ και εκτεταμένα έργα αποθήκευσης ενέργειας.
Αυτά όμως σε μακροπρόθεσμη βάση. Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα η Ευρώπη θα παραμείνει εξαρτημένη από τις ρωσικές προμήθειες φυσικού αερίου, ακόμα και αν επιστρατευτούν εκ νέου οι αμερικανικές εξαγωγές LNG ή στραφεί σε αυξημένη χρήση του επίσης πανάκριβου πετρελαίου. (δείτε σχετική ανάλυση εδώ).
Χείρα βοηθείας δεν μπορεί να δώσει ούτε ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της Ευρώπης, η Νορβηγία, καθώς ο αγωγός της λειτουργεί ήδη με πλήρη δυναμικότητα, ενώ την ίδια στιγμή η παραγωγή της Ολλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου έχει μειωθεί κατά μέσο όρο πάνω από 40% μεταξύ των ετών 2016 και 2021, καταδεικνύοντας την οριακή ικανότητα να αυξηθούν οι εγχώριες ροές φυσικού αερίου.
Αυτός είναι ο λόγος που αναθάρρησαν χθες οι ευρωπαϊκές αγορές μόλις ο Πούτιν άφησε να διαφανεί ότι οι δίαυλοι του διπλωματικού διαλόγου παραμένουν ανοικτοί.
Οι αγορές άλλωστε γνωρίζουν ότι τη δεδομένη χρονική στιγμή, όλες οι πλευρές έχουν συμφέρον οι εκατέρωθεν κυρώσεις να έχουν ένα λογικό «ταβάνι». Όταν διαφαίνεται λοιπόν μια τέτοια προοπτική, την επικροτούν.
(σ.σ: Εκτενή ανάλυση γιατί ο Nord Stream 2 αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των εξελίξεων εν μέσω της κλιμάκωσης των εντάσεων μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας, κατά πόσον επαρκούν οι εναλλακτικές που έχει η Ευρώπη για τον ενεργειακό της εφοδιασμό και γιατί οι ΗΠΑ είναι αποφασισμένες να εμποδίσουν τη λειτουργία του, μπορείτε να διαβάσετε εδώ).
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
