Οι αγορές προσπαθούν να βρουν ένα σημείο ισορροπίας μεταξύ αντικρουόμενων μηνυμάτων. Aπό τη μια η προσμονή για το year end rally και την ώθηση στο τζίρο του λιανεμπορίου λόγω Black Friday σε συνδυασμό με τη νέα αποκλιμάκωση τις πετρελαϊκές τιμές, ζεσταίνουν τις προσδοκίες των επενδυτών. Από την άλλη, η προβληματική μακροοικονομική εικόνα «γειώνει» τον όποιο ενθουσιασμό.
Ξεκινώντας από την χθεσινή πτώση του πετρελαίου, μόνο ευπρόσδεκτη μπορεί να είναι, καθώς δημιουργεί τις προϋποθέσεις να υποκαταστήσει το πολύ ακριβότερο φυσικό αέριο αν χρειαστεί.
Το όριο του πλαφόν των 65-70 δολαρίων/βαρέλι για το ρωσικό πετρέλαιο που μεταφέρεται δια θαλάσσης, έχει πέσει στο τραπέζι τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε επίπεδο G-7 και αποτρέπει την απόσυρση του ρωσικού πετρελαίου από την αγορά-κάτι που θα δημιουργούσε σοβαρές ελλείψεις- καθώς εξασφαλίζει στη Ρωσία ότι θα εξακολουθήσει να μπορεί να πουλάει το πετρέλαιο της με κέρδος, δεδομένου ότι το κόστος παραγωγής της υπολογίζεται κοντά στα 20 δολ. το βαρέλι.
Την ίδια στιγμή, ανοικτό παραμένει το ενδεχόμενο στην επόμενη συνεδρίαση του ο OPEC+ να αποφασίσει αύξηση παραγωγής. Δεδομένης της ισχυρής πιθανότητας η Ρωσία να διακόψει ολοσχερώς την παροχή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, η εξέλιξη αυτή θα είναι ζωτικής σημασίας.
Επιπλέον, θα βοηθήσει να αμβλυνθούν οι ανησυχίες για μεγαλύτερη στενότητα της αγοράς τους επόμενους μήνες μετά τις ανακοινώσεις ότι τα αποθέματα αργού στις ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 3,7 εκατομμύρια βαρέλια την εβδομάδα έως τις 18 Νοεμβρίου, στα 431,7 εκατομμύρια βαρέλια, ενώ την ίδια στιγμή τα αμερικανικά στρατηγικά αποθέματα είναι στα χαμηλότερα επίπεδα από το 1984.
Μια θετική απόφαση του OPEC+ λοιπόν για αύξηση παραγωγής θα βοηθήσει στην συγκράτηση των τιμών και στον αποτελεσματικότερο έλεγχο των πληθωριστικών πιέσεων. (σ.σ: Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ).
Το σήμα της Fed ελήφθη
Το πολυπόθητο σύνθημα που περίμεναν οι επενδυτές από τα πρακτικά της τελευταίας συνεδρίασης της Fed εδόθη, αν και δεν ήταν αρκετό να οδηγήσει τη μητέρα των αγορών στη διάσπαση της αντίστασης της ζώνης των 4025-4050 μονάδων.
Παρά ταύτα, οι δείκτες γύρισαν σε θετικό πρόσημο μόλις έγινε γνωστό ότι οι αξιωματούχοι της Fed υπέδειξαν μικρότερες αυξήσεις επιτοκίων το επόμενο διάστημα.
Σύμφωνα με τα πρακτικά της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ, τα μέλη της συμφώνησαν ότι θα πρέπει να δώσουν χρόνο στην οικονομία να «εμπεδώσει» τις τέσσερις διαδοχικές επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων, προκειμένου να είναι σε θέση να αξιολογήσουν τον πραγματικό αντίκτυπο που έχει η μέχρι τώρα νομισματική πολιτική.
Ως εκ τούτου, «η σημαντική πλειοψηφία των συμμετεχόντων έκρινε ότι η επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης θα ήταν πιθανότατα κατάλληλη σύντομα».
Η αγορά δίνει πλέον πιθανότητες 80,6% για μικρότερη αύξηση της τάξης των 50 μ.β. στην επόμενη συνεδρίαση στις 14 Δεκεμβρίου, ενώ το ενδεχόμενο των 75 μ.β. τιμολογείται μόλις στο 19,4%.
Στο σημείο αυτό, ας δούμε κάποιες λεπτομέρειες στο κείμενο των πρακτικών της Fed:
-Για πρώτη φορά τα μέλη της Fed ανέφεραν ότι υφίσταται ενδεχόμενο ύφεσης στο επόμενο έτος.
-Oι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι εξακολουθούν να βλέπουν ελάχιστα σημάδια υποχώρησης του πληθωρισμού.
- Κάποια μέλη εξέφρασαν την ανησυχία τους για τους κινδύνους που υφίσταται το χρηματοπιστωτικό σύστημα στην περίπτωση που η Fed συνεχίσει να πιέζει με τον ίδιο επιθετικό ρυθμό.
Τέλος, να επισημάνουμε ότι η πρόεδρος της Federal Reserve του Κάνσας Σίτι, Έσθερ Τζορτζ, δήλωσε για άλλη μια φορά ότι οι σημαντικές αποταμιεύσεις των νοικοκυριών ενδεχομένως να εντείνουν την ανάγκη διατήρησης των επιτοκίων σε υψηλά επίπεδα και των καταναλωτικών δαπανών υπό έλεγχο.
Τα χθεσινά μακροοικονομικά νέα για τις νέες αιτήσεις επιδομάτων ανεργίας στις ΗΠΑ βοήθησαν τους επενδυτές να «ξεπεράσουν» τις παραπάνω δηλώσεις της προέδρου της Fed του Κάνσας.
Βλέπετε, οι νέες αιτήσεις επιδομάτων ανεργίας στις ΗΠΑ σκαρφάλωσαν στο υψηλότερο επίπεδό τους από τα μέσα του περασμένου Αυγούστου, στις 240.000 έχοντας ξεπεράσει κατά πολύ τις εκτιμήσεις.
Για την αγορά αυτό ερμηνεύεται θετικά, γιατί πολύ απλά η Fed επιθυμεί μια εξισορρόπηση στην αγορά εργασίας που θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να «αντισταθούν» στην πίεση των εργαζομένων για υψηλότερους μισθούς. Δεδομένου ότι οι υψηλότεροι μισθοί μεταβιβάζονται σταθερά στις τιμές και προκαλούν μεγαλύτερες πληθωριστικές πιέσεις, στην παρούσα φάση ο έλεγχος του επιπέδου μισθοδοσίας αποτελεί ένα από τα ζητούμενα.
Ολοκληρώνοντας τη χθεσινή πλούσια μέρα από πλευράς ανακοινώσεων στις ΗΠΑ, να αναφέρουμε ότι ο σύνθετος δείκτης PMI που συνδυάζει τις υπηρεσίες και τη μεταποίηση, «γείωσε» την επενδυτική διάθεση, υποχωρώντας στις 46,3 μονάδες το Νοέμβριο από 48,2 μονάδες τον προηγούμενο μήνα, διολισθαίνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο από τον περασμένο Αύγουστο, σύμφωνα με την αρχική μέτρηση της S&P Global.
Τα του Οίκου μας
«Ερμαφρόδιτα» ήταν και τα στοιχεία χθες για την Ευρωζώνη, καθώς ανέδειξαν ότι η η επιχειρηματική δραστηριότητα τον Νοέμβριο, συνέχισε να υποχωρεί μεν, με μικρότερο ρυθμό δε, ως αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης μείωσης της συνολικής ζήτησης, κάτω από το βάρος του πληθωρισμού.
Σύμφωνα μάλιστα με δημοσκόπηση του πρακτορείου Reuters, οι οικονομολόγοι δίνουν πλέον πιθανότητα 78% για ύφεση εντός ενός έτους, με το ΑΕΠ να αναμένεται να μειωθεί κατά 0,4% το τρέχον και το επόμενο τρίμηνο.
Την άποψη αυτή ενίσχυσαν τα στοιχεία για τη μεταποιητική δραστηριότητα, η οποία εξακολουθεί να πλήττεται από την άνοδο των τιμών της ενέργειας και τα προβλήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού. Ο βασικός δείκτης ανήλθε στο 47,3 από 46,4, υψηλότερα από την εκτίμηση της δημοσκόπησης του Reuters για 46 μονάδες. Όμως μειώθηκε με βραδύτερο ρυθμό, κάτι στο οποίο έδωσε βάση η αγορά.
Όσον αφορά δε τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης, ο σχετικός δείκτης στη Γερμανία κατέγραψε μικρή βελτίωση στις 46,4 μονάδες και ανήλθε στο καλύτερο επίπεδο του τελευταίου τριμήνου. Αντίθετα, η Γαλλία παρουσίασε την πρώτη ύφεση από τον Φεβρουάριο του 2021 με τον δείκτη να κυμαίνεται στις 48,8 μονάδες.
Τα προκαταρκτικά στοιχεία του Σύνθετου Δείκτη Υπεύθυνων Αγορών της S&P Global βγήκαν επίσης «ερμαφρόδιτα». Ο δείκτης διαμορφώθηκε στις 47,8 μονάδες από 47,3 τον Οκτώβριο.
Οι παρατηρήσεις όσον αφορά τον συγκεκριμένο δείκτη είναι δύο:
-Ναι μεν η μέτρηση ήταν καλύτερη από τις προσδοκίες που τον τοποθετούσαν στις 47 μονάδες, εντούτοις παραμένει πεισματικά για πέμπτο συνεχόμενο μήνα κάτω από τις 50 μονάδες, ήτοι το όριο που διαχωρίζει την ανάπτυξη από τη συρρίκνωση.
-Ένα σημαντικό μέρος της αύξησης προήλθε από την ολοκλήρωση καθυστερημένων εργασιών.
Οι νέες παραγγελίες μειώθηκαν και πάλι απότομα παρόλο που υπήρξε σημαντική πτώση στις πιέσεις στις τιμές. (σ.σ:Ο δείκτης τιμών παραγωγής μειώθηκε στο 63,7 από 66,1, στη χαμηλότερη ένδειξη από τον Μάρτιο του 2021).
Η δραστηριότητα στον κλάδο υπηρεσιών του μπλοκ υποχώρησε επίσης, με τον βασικό δείκτη να αντιστοιχεί στο χαμηλό 20 μηνών του Οκτωβρίου των 48,6 μονάδων. Η δημοσκόπηση του Reuters είχε προβλέψει πτώση στις 48 μονάδες, οπότε οι αγορές ναι μεν δεν ενθουσιάστηκαν, αλλά τουλάχιστον υποδέχτηκαν με ψυχραιμία τις μετρήσεις.
Όλα τα παραπάνω στοιχεία έχουν διπλή ανάγνωση. Οι απαισιόδοξοι βλέπουν ότι εξακολουθούμε να παραμένουμε κάτω από το όριο που σηματοδοτεί την ανάπτυξη, ενώ οι αισιόδοξοι εστιάζουν στο γεγονός ότι τόσο η μεταποίηση όσο και οι υπηρεσίες στην Ευρωζώνη ανέκοψαν τον ρυθμό της πτώσης τους κάτω από την προσδοκία ότι ο πληθωρισμός αρχίζει να «παγώνει» και ο ασυνήθιστα ήπιος καιρός βελτιώνει τις προσδοκίες αμβλύνοντας τις ανησυχίες για ενεργειακές ελλείψεις τους επόμενους μήνες.
Πιστεύουμε ότι το σχόλιο του οικονομολόγου της S&P Global, Κρις Γουίλιαμσον, είναι το πιο εύστοχο όσον αφορά τη μετάφραση όλων των παραπάνω στοιχείων.
«Είναι ξεκάθαρο ότι η μεταποίηση παραμένει σε ανησυχητικά χαμηλά επίπεδα, ενώ υπό πίεση τελεί και ο κλάδος των υπηρεσιών. Μια ύφεση μοιάζει πιθανή, παρότι τα τελευταία στοιχεία δίνουν ελπίδες ότι το εύρος της συρρίκνωσης δεν θα είναι τόσο μεγάλο».
Είναι σημαντική επίσης η παρατήρηση ότι ενώ οι παραγγελίες συνέχισαν να υποχωρούν τον Νοέμβριο, η απασχόληση σημείωσε ήπια ανάπτυξη.
Συμπερασματικά λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε ότι η εικόνα της ευρωπαϊκής οικονομίας δεν είναι μεν τραγική, αλλά από την άλλη δεν προοιωνίζει ιδιαίτερα ηλιόλουστες μέρες, πόσο μάλλον μετά τη διαφαινόμενη κίνηση της Ρωσίας να μηδενίσει εντελώς τις προμήθειες του φυσικού αερίου ενόψει της επίσημης εισόδου της Ευρώπης στην καρδιά του χειμώνα.
Οι φόβοι για μπλακ άουτ δεν έχουν εξαλειφθεί
Κάτω από το βάρος μιας τέτοιας εξέλιξης, ο επιφανής οικονομολόγος του ΟΟΣΑ, Αλβάρο Σάντος Περέιρα, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο στην περίπτωση ενός σκληρού χειμώνα να υπάρξουν ακόμα και διακοπές στην παροχή ενέργειας, τόσο το 2023 όσο και το 2024.
Προέβη μάλιστα στη δραματική έκκληση η ΕΕ να δεσμευτεί άμεσα για μεταρρυθμίσεις στην αγορά ενέργειας, ώστε να «προχωρήσουμε με ταχύ βηματισμό προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και να αποφασίσουμε κοινές ενεργειακές πολιτικές», ενώ όπως η Covid 19 επιτάχυνε τον ψηφιακό μετασχηματισμό έτσι και η ρήξη με τη Ρωσία θα πρέπει να επιταχύνει την πράσινη μετάβαση.
Αυτό που στην ουσία θέλησε να επισημάνει διακριτικά ο Περέιρα με τη χθεσινή του συνέντευξη στη γαλλική εφημερίδα Le Figaro, είναι ότι εάν τα κράτη ξεκινήσουν έναν αγώνα δρόμου για επιδοτήσεις στους παραγωγούς τους, χωρίς να λάβουν υπόψη τους άλλους, αυτό θα δημιουργήσει προβλήματα ανταγωνισμού, τα οποία θα είναι επιζήμια για την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.
Bέβαια αυτή δεν είναι η μόνη πρόκληση για την ευρωπαϊκή ενότητα.
H ευρωπαϊκή απάντηση στον αμερικανικό νόμο Inflation Reduction Act
Πριν λίγες ημέρες εγκρίθηκε ο νόμος για τη στήριξη της αμερικανικής βιομηχανικής παραγωγής μέσω κρατικών επιδοτήσεων και επιχορηγήσεων.
Σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο ο στόχος του νόμου Inflation Reduction Act είναι η μείωση των εκπομπών ρύπων κατά 40% μέχρι το 2030.
Για την Ευρώπη όμως αποτελεί ένα είδος κρυφού προστατευτισμού απέναντι στις εισαγωγές ευρωπαϊκών βιομηχανικών προϊόντων και στην ουσία παρεμβαίνει στο ανοικτό εμπόριο μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, αφού ουσιαστικά επιδοτείται η παραγωγή στις ΗΠΑ με αποτέλεσμα οι εισαγωγές από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καθίστανται ακριβότερες. (σ.σ: περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ).
Αυτή την εβδομάδα λοιπόν η Κομισιόν καλείται να αποφασίσει αν θα δώσει άμεσα τη δική της απάντηση, που δεν είναι άλλη από το European Sovereignty Fund, το οποίο και προλόγισε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την «Κατάσταση της Ένωσης», επικρίνοντας την υπερβολική εξάρτηση της ΕΕ από ρυθμιστικά μέτρα και τονίζοντας ότι αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη είναι η δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού ταμείου για επενδύσεις στη βιομηχανική ανάπτυξη της ΕΕ.
Την Παρασκευή , οι αρμόδιοι υπουργοί θα κληθούν κατά την προγραμματισμένη συνάντηση τους να ξεκαθαρίσουν τη στάση τους απέναντι στη δημιουργία του Ταμείου που θα στηρίζει τις επιχειρήσεις που θα διατηρήσουν τη βάση τους στην Ευρώπη και θα πραγματοποιήσουν νέες και σημαντικές επενδύσεις στο έδαφός της.
Πολλοί εκπρόσωποι επιχειρήσεων κάτω από το βάρος των στοιχείων PMI συμφωνούν ότι η σύσταση του Ταμείου θα πρέπει να γίνει ταχύτατα, με την αίσθηση του κατεπείγοντος.
Μάλιστα σύμφωνα με δημοσιεύματα του Διεθνούς Τύπου το Βερολίνο έχει βάλει νερό στο κρασί του και ετοιμάζεται να κάνει το μεγάλο βήμα και να πει «ναι» στο νέο Ταμείο, το οποίο, θα κληθεί και να χρηματοδοτήσει.
Άλλωστε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν φρόντισε ήδη να κρατήσει τις απαραίτητες ισορροπίες, ξεκαθαρίζοντας ότι οι στρατηγικές επενδύσεις στη βιομηχανία θα υλοποιηθούν μέσα στο πλαίσιο της δημοσιονομικής βιωσιμότητας. Ως εκ τούτου, «τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν μεγαλύτερη ευελιξία στις πορείες μείωσης του χρέους τους. Αλλά θα πρέπει να υπάρχει μεγαλύτερη λογοδοσία για την υλοποίηση όσων έχουμε συμφωνήσει».
Η αλήθεια είναι ότι η Ευρώπη αυτή την εβδομάδα θα έχει την ευκαιρία να κάνει ένα μεγάλο βήμα για μια αυτάρκη ευρωπαϊκή βιομηχανία. Πολλά θα εξαρτηθούν από το μέγεθος του Ταμείου και του τρόπου χρηματοδότησης του.
Βλέπετε, αν πρόκειται για μια απλή αναταξινόμηση του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ, το Ταμείο δεν θα αλλάξει το βιομηχανικό τοπίο της Ευρώπης.
Αν όμως τροφοδοτηθεί από «φρέσκο χρήμα» αρκετών δισεκατομμυρίων ευρώ εκτός του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ, τότε η Ευρώπη θα έχει την ευκαιρία να γυρίσει σελίδα σε μια νέα εποχή βιομηχανικής πολιτικής, έστω πολύ αργότερα από τις ΗΠΑ και την Κίνα. Κάλιο αργά, παρά ποτέ.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά,συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
